✅Hiện nay, thủ tục lập di chúc ngày càng phổ biến, khi muốn để lại tài sản của mình cho người khác sau khi qua đời, người có tài sản thường chọn cách lập di chúc và những người được chỉ định trong di chúc sẽ được hưởng thừa kế theo di chúc này. Vậy di chúc là gì và như thế nào là thừa kế theo di chúc. Sau đây, Luật sư sẽ phân tích các quy định của pháp luật hiện hành để người đọc có thể nắm bắt được thủ tục thừa kế theo di chúc.
Di chúc là gì?
✅Điều 624 Bộ luật dân sự 2015 quy định: “Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết”. Từ đó có thể hiểu di chúc là văn bản hoặc lời nói thể hiện ý chí nguyện vọng của cá nhân trong việc định đoạt tài sản của mình cho người khác sau khi qua đời. Bên cạnh đó, hiện nay pháp luật chỉ công nhận quyền được lập di chúc của cá nhân mà chưa công nhận quyền lập di chúc của tổ chức. Do đó, bạn nên lưu ý khi lập di chúc bạn chỉ được nhân danh cá nhân mình và định đoạt những tài sản hợp pháp do bản thân mình tạo lập.
Đối tượng lập di chúc
✅Không phải mọi cá nhân đều được quyền di chúc. Theo quy định của Bộ luật dân sự 2015 thì những người có quyền lập di chúc bao gồm:
– Người đã thành niên tức là những người từ đủ 18 tuổi trở lên có đầy đủ năng lực hành vi dân sự, minh mẫn sáng suốt và không bị đe dọa, lừa dối, cưỡng ép đều có quyền lập di chúc. Như vậy, những người bị bệnh tâm thần dẫn đến mất năng lực hành vi thì không được lập di chúc hoặc những người bị cưỡng ép, đe dọa phải lập di chúc thì di chúc đó cũng không có hiệu lực pháp luật.
– Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi được quyền lập di chúc, nếu được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý.
Người lập di chúc có quyền chỉ định người thừa kế; phân định từng phần di sản cho từng người thừa kế; giao nghĩa vụ cho người thừa kế; truất quyền hưởng di sản; chỉ định người giữ di chúc, người quản lý di sản, người phân chia di sản.
Điều kiện về hình thức của di chúc
✅Di chúc được lập bằng hai hình thức là di chúc miệng và di chúc bằng văn bản.
Di chúc miệng
✅Di chúc miệng chỉ được lập trong trường hợp nguy cấp, cụ thể là tính mạng của một người bị đe doạ bởi cái chết và không thể lập di chúc bằng văn bản theo Điều 629 BLDS 2015, ví dụ cá nhân đang hấp hối trong bệnh viện khó qua khỏi… Người lập di chúc phải thể hiện ý chí nguyện vọng cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên và điểm chỉ vào văn bản.
✅Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người để lại di chúc thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc đó phải được công chứng viên chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng. Nếu sau 03 tháng mà người lập di chúc miệng vẫn còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị huỷ bỏ. Như vậy có thể thấy pháp luật vẫn khuyến khích các cá nhân phải lập di chúc bằng văn bản.
Di chúc bằng văn bản
✅Di chúc được lập bằng văn bản bao gồm 4 loại sau:
👉Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng
Theo quy định tại Điều 633 BLDS 2015 thì người lập di chúc phải tự viết và ký vào bản di chúc.
👉Di chúc bằng văn bản có người làm chứng
Trường hợp người lập di chúc không tự mình viết được thì có thể tự mình đánh máy hoặc nhờ người khác viết hộ hoặc đánh máy, nhưng phải có ít nhất là hai người làm chứng. Theo Điều 634 BLDS 2015 quy định thì người lập di chúc phải ký hoặc điểm chỉ vào bản di chúc ngay trước mặt những người làm chứng; những người làm chứng xác nhận chữ ký, điểm chỉ này của người lập di chúc và người làm chứng ký vào bản di chúc. (Điều 634 BLDS 2015).
– Đối với trường hợp này, cần lưu ý về việc chọn người làm chứng cho di chúc, những người sau đây không được quyền làm chứng cho di chúc: người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người để lại di chúc; người có quyền, nghĩa vụ tài sản liên quan tới nội dung di chúc; người chưa thành niên hoặc người mất năng lực hành vi dân sự.
– Di chúc bằng văn bản có công chứng: nếu cá nhân có nhu cầu công chứng bản di chúc của mình thì có thể tới tổ chức hành nghề công chứng để yêu cầu công chứng di chúc. Thủ tục công chứng sẽ được công chứng viên hướng dẫn khi bạn sử dụng dịch vụ.
– Di chúc bằng văn bản có chứng thực: ngoài các hình thức trên, bạn có thể chứng thực di chúc tại người có thẩm quyền chứng thực tại Uỷ ban nhân dân cấp xã.
Ngoài những hình thức lập di chúc nêu trên thì có những trường hợp đặc biệt mà pháp luật quy định tại Điều 638 BLDS 2015 bạn cần tham khảo để đảm bảo bản di chúc lập có hiệu lực pháp luật.
Điều kiện về nội dung của di chúc
✅Dưới góc độ pháp lý di chúc là một hành vi pháp lý đơn phương vì vậy di chúc cũng cần tuân thủ các điều kiện có hiệu lực của một giao dịch dân sự theo Bộ luật dân sự. Cụ thể, nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của pháp luật, không trái với đạo đức xã hội; hình thức di chúc phải đáp ứng các quy định của pháp luật.
✅Nội dung của di chúc bao gồm:
+ Thời gian lập di chúc (ngày/ tháng/ năm);
+ Họ, tên và nơi cư trú của người lập di chúc;
+ Họ, tên người, cơ quan, tổ chức được hưởng di sản;
+ Di sản để lại và nơi có di sản.
Lưu ý:
– Di chúc không được viết bằng ký hiệu hoặc viết tắt, nếu di chúc gồm nhiều trang thì phải được ghi số thứ tự vào mỗi trang và có chữ ký hoặc điểm chỉ của người lập di chúc.
– Trường hợp di chúc có sửa chữa hoặc tẩy xóa thì người lập di chúc hoặc người làm chứng di chúc phải ký tên bên cạnh chỗ sửa chữa, tẩy xóa đó.
Hiệu lực của di chúc và phân chia di sản thừa kế theo di chúc
✅Theo quy định của pháp luật, di chúc có hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế, cụ thể là di chúc phát sinh hiệu lực từ thời điểm người để lại di chúc qua đời.
✅Di sản thừa kế theo di chúc sẽ được phân chia theo ý nguyện của người để lại di chúc, tức là nội dung di chúc quy định như thế nào về việc phân chia tài sản thì những người được hưởng thừa kế phải thực hiện các quyền và nghĩa vụ theo di chúc đó.
✅Bên cạnh đó, theo quy định tại Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015 quy định một số đối tượng hưởng thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc, đó là:
– Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
– Con đã thành niên nhưng không có khả năng lao động.
✅Mặc dù những người này không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật thì họ vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật mà không cần phải phụ thuộc vào nội dung di chúc, trừ trường hợp người đó từ chối nhận di sản hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định của BLDS.
✅Hãy liên hệ ngay cho Luật sư Trần Hiểu – Số điện thoại tư vấn 0889.181.585 để được tư vấn và giải đáp các thắc mắc liên quan đến thủ tục thừa kế theo di chúc nói chung và cách thức lập di chúc theo đúng quy định của pháp luật nói riêng.
